Το ότι η γλουτένη δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στον άνθρωπο – πέρα από τα προφανή στους ασθενείς με κοιλιοκάκη – το γνωρίζουμε καλά εδώ και χρόνια. Σταδιακά όμως αποκαλύπτεται ο μηχανισμός με τον οποίο προκαλούνται τα προβλήματα, κι αυτός ο μηχανισμός μπορεί να οδηγεί και στην πρόκληση μιας σειράς από αυτοάνοσες ασθένειες που δεν συνδεόταν μέχρι τώρα με την επικίνδυνη αυτή πρωτεΐνη των δημητριακών.
Αποδεικνύεται ότι ένα ένζυμο του εντέρου που ονομάζεται τρανσγλουταμινάση ιστού (TG2 ή tTG) αποτελεί τον πρωταρχικό παράγοντα για την υπόθεση της γλουτένης. Το ένζυμο αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιμο στο έντερο αλλά και σε όλο τον οργανισμό μια και είναι γνωστό ότι παίζει ρόλο στην απόπτωση, την κυτταρική ανάπτυξη και διαφοροποίηση και τη σταθεροποίηση των ιστών. Για παράδειγμα, συσσωρευμένα ερευνητικά δεδομένα καταδεικνύουν σύνδεση μεταξύ αυξημένης δραστηριότητας της TG2 και καταστροφής των νευρικών κυττάρων, σε ασθενείς με Alzheimer ή με νόσο του Huntington. Δυστυχώς για εμάς, όταν η TG2 βρεθεί σε επαφή με την γλουτένη αντιδρά με τα κάποια πεπτίδιά της που ονομάζονται γλιαδίνες. Η ένωση αυτή όμως αναγνωρίζεται από τον οργανισμό σαν τοξίνη. Έτσι λειτουργεί σαν αντιγόνο, ενεργοποιώντας το ανοσοποιητικό μας σύστημα, το οποίο παράγει αντισώματα (ΑΤΑ) που επιτίθενται στα κύτταρα που το υποδέχονται το συσσωμάτωμα TG2-γλιαδίνης, καταστρέφοντας έτσι τα τοιχώματα του λεπτού εντέρου. Το αποτέλεσμα είναι η κοιλιοκάκη. Το περίεργο είναι πως η κοιλιοκάκη είναι η μόνη αυτοάνοση ασθένεια για την οποία γνωρίζουμε την πρωτεΐνη που την πυροδοτεί!
Υπάρχει όμως και ένας άλλος τρόπος με τον οποίο η γλουτένη δρα καταστροφικά στον οργανισμό: προκαλώντας υπερπαραγωγή ζονουλίνης. Η ζονουλίνη είναι μια πρωτεΐνη του οργανισμού που βρίσκεται μεταξύ των κυττάρων του λεπτού εντέρου και ρυθμίζει το αν τα κύτταρα θα απομακρυνθούν επιτρέποντας έτσι τη διέλευση των θρεπτικών ουσιών προς τα αιμοφόρα αγγεία ή θα κλείσουν αποκλείοντας την είσοδο σε μικροοργανισμούς ή τοξίνες. Όσο περισσότερη ζονουλίνη εκκρίνει ο οργανισμός τόσο μεγαλύτερη γίνεται η διαπερατότητα του εντέρου. Δυστυχώς, η παρουσία γλουτένης στο έντερο ενισχύει σημαντικά την παραγωγή ζονουλίνης, με αποτέλεσμα τα τοιχώματα του εντέρου να χαλαρώνουν επιτρέποντας σε κάθε είδους τοξίνες και μικροοργανισμούς να περάσουν στο αίμα, πυροδοτώντας έτσι ασθένειες, φλεγμονή και αλλεργίες. Η κατάσταση αυτή – που κατά ένα μέρος προκαλείται από την υπερέκκριση ζονουλίνης – ονομάζεται «σύνδρομο του διαρρέοντος εντέρου».
Η ζονουλίνη όμως είναι και η πρωτεΐνη που ρυθμίζει την διαπερατότητα του αιματο-εγκεφαλικού φραγμού, της μεμβράνης δηλαδή που προστατεύει τον ευαίσθητο εγκέφαλό μας από τις επικίνδυνες τοξίνες που μεταφέρει το αίμα. Η γλουτένη προκαλεί και εδώ υπερέκκριση ζονουλίνης επιτρέποντας στις τοξίνες να περνούν ευκολότερα στον εγκέφαλο. Το αποτέλεσμα είναι το ανοσοποιητικό να επιτίθεται και να καταστρέφει τα νευρικά κύτταρα που προσλαμβάνουν πρωτεΐνες που είτε μοιάζουν με αυτές του οργανισμού, είτε είναι συσσωματώματα όπως τα αντίστοιχα TG2-γλιαδίνης. Επιπλέον τα συγκεκριμένα αντισώματα ενάντια στην TG2 (ΑΤΑ) καταστρέφουν και κύτταρα που έχουν προσλάβει άλλα ένζυμα της οικογένειας των τρανσγλουταμινασών, παρόμοια με την TG2. Πράγματι, μια σειρά από πρόσφατες έρευνες δείχνουν σημαντικά ανεβασμένα τέτοια αντισώματα σε πολλές σοβαρές ασθένειες όπως ο παιδικός διαβήτης (τύπου Ι), αυτοάνοσα του θυρεοειδούς, η σχιζοφρένεια και η διπολική διαταραχή. Η ύπαρξη των αντισωμάτων αυτών δείχνει ακριβώς ανοσολογική αντίδραση στην γλουτένη που προσλαμβάνεται από τη διατροφή.
Το σουσάμι
…που πουλούσε με το δράμι, κουλουράκια με σουσάμι… έλεγε το γνωστό τραγουδάκι του «Ρεμπέτικου». Εσείς όμως αφήστε τα κουλουράκια και πάρτε μόνο το ωμό, αναποφλοίωτο σουσάμι, έναν από τους πιο πλούσιους θρεπτικά σπόρους με πολλές χρήσεις.
Διατροφικά δεδομένα
Το σουσάμι, πέρα από τη νοστιμιά του είναι πολύ πλούσιο σε σίδηρο, μαγνήσιο, μαγγάνιο και χαλκό. Περιέχει επίσης βιταμίνη Ε (τοκοφερόλη) και Β1 (θειαμίνη). Το λάδι που προέρχεται από το σουσάμι οναμάζεται σησαμέλαιο και έχει την υψηλότερη περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικές ουσίες, μεταξύ των έξι πιο διαδεδομένων βρώσιμων ελαίων. Περιέχει λιγνάνες, οι οποίες με τη σειρά τους περιέχουν σησαμίνη, ένα φυτοοιστρογόνο με αντιοξειδωτικές και αντικαρκινικές ιδιότητες. Οι φυτοστερόλες που υπάρχουν στο σουσάμι σχετίζονται με μειωμένα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα. Το σουσάμι είναι επίσης μια καλή πηγή του αμινοξέος μεθειονίνη. Η μεθειονίνη είναι ένας σημαντικό παράγοντας για την αποτοξίνωση του ήπατος και βοηθά στην απορρόφηση των άλλων αμινοξέων.
Καλό θα είναι το σουσάμι να αλέθεται ή κονιορτοποιείται, έτσι ώστε τα θρεπτικά συστατικά του να απορροφώνται καλύτερα.
Μέταλλα
Ένα τέταρτο του φλιτζανιού σουσάμι παρέχει το 74% της ημερήσιας απαιτούμενης ποσότητας χαλκού. Πολλοί ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι ο χαλκός βοηθά στη μείωση του πόνου και του πρηξίματος που προκαλεί η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Ο χαλκός διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε μια σειρά από αντιφλεγμονώδη και αντιοξειδωτικά ενζυμικά συστήματα. Παίζει επίσης ένα σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της δομής και της ελαστικότητας των αιμοφόρων αγγείων, των οστών και των αρθρώσεων.
Η ίδια ποσότητα (ένα τέταρτο του φλιτζανιού) σουσάμι παρέχει το 30% των ημερήσιων αναγκών μας σε μαγνήσιο, το οποίο υποστηρίζει τα αγγεία αλλά και την υγεία του αναπνευστικού. Το μαγνήσιο αποθαρρύνει τους σπασμούς των αεραγωγών στο άσθμα και βοηθά στη μείωση της υψηλής αρτηριακής πίεσης. Επίσης, παίζει ρόλο στην πρόληψη του τρίδυμου σπασμού των αγγείων που προκαλεί τις κρίσεις ημικρανίας.
Από την ίδια ποσότητα σουσαμιού επίσης λαμβάνουμε το 35% των ημερήσιων αναγκών μας σε ασβέστιο. Το ασβέστιο προστατεύει τα κύτταρα του παχέος εντέρου από τα χημικά που προκαλούν καρκίνο, βοηθά να διατηρηθεί η πυκνότητα των οστών και μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της ημικρανίας σε όσους υποφέρουν από αυτή.
Ο ψευδάργυρος στο σουσάμι μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της οστεοπόρωσης.
Φυτοστερόλες
Οι φυτοστερόλες, οι οποίες είναι ενώσεις με χημική δομή παρόμοια με τη χοληστερόλη, πιστεύεται ότι μειώνουν τα επίπεδα χοληστερόλης, ενισχύουν την ανοσολογική αντίδραση και μειώνουν τον κίνδυνο ορισμένων ειδών καρκίνου. Το σουσάμι έχει υψηλή περιεκτικότητα σε φυτοστερόλες της τάξης των 400 mg ανά 100 γραμμάρια.
Πεπτικό σύστημα
Η κατανάλωση σουσαμιού ανακουφίζει τη δυσκοιλιότητα και αφαιρεί τα παράσιτα από τον εντερικό σωλήνα. Ενισχύει την πέψη, τονώνει την κυκλοφορία του αίματος και οφελεί το νευρικό σύστημα. Μια ενδιαφέρουσα έρευνα μάλιστα έδειξε εντυπωσιακή διαφορά στην απαίτηση χειρουργικής επέμβασης ή στην παραμονή στο νοσοκομείο σε ασθενείς με μερική απόφραξη του λεπτού εντέρου (SBO) στους οποίους είχε χορηγηθεί σησαμέλαιο.
Σησαμέλαιο
Το σησαμέλαιο χρησιμοποιείται συχνά στην αρχαία ινδική αγιουβερδική ιατρική σε μασάζ και θεραπείες υγείας του σώματος και των δοντιών. Γενικά το σησαμέλαιο είναι ιδανικό λάδι για μασάζ, λόγω των εξαιρετικών του μαλακτικών ιδιοτήτων. Τρίβοντας με σησαμέλαιο το δέρμα μπορεί να απαλύνουμε ένα μικρό έγκαυμα ή να ενισχύσουμε την επούλωση χρόνιων παθήσεων του δέρματος.
Σαλάτα με ρόκα, σαγουίνι & κουκουνάρι: αφροδιασιακή
Καβουρδίζετε ελαφρώς 2 κουταλιές κουκουνάρια. Καθαρίζετε και κόβετε σε φέτες 2 σαγκουίνια. Βάζετε 250 γρ. ρόκα τρυφερή σε γυάλινο μπολ, προσθέτετε τα σαγκουίνια και από πάνω τα κουκουνάρια. Για ντρέσινγκ αναμειγνύετε 2 κουταλιές έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με 1 κουταλιά χυμό λεμονιού, 1 κουταλιά ξίδι με άρωμα φρούτων και αλατοπίπερο. Περιχύνετε με το μείγμα τη σαλάτα και σερβίρετε. Ετοιμάζεται εύκολα, παρέχει τα αναγκαία… καύσιμα χωρίς να βαραίνει το στομάχι, πυροδοτεί τη φλόγα του πάθους…
