Η νόσος Crohn είναι μια ιδιοπαθής φλεγμονώδης νόσος του εντέρου.
Η ακριβής αιτιολογία της παραμένει άγνωστη. Μπορεί να προσβάλλει ολόκληρο τον πεπτικό σωλήνα, από το στόμα μέχρι και τον πρωκτό. Τα γενικά συμπτώματα είναι κόπωση, καταβολή, ανορεξία και μερικές φορές πυρετός. Τα εντερικά περιλαμβάνουν βλεννοαιματηρές (συνήθως διαρροϊκές) κενώσεις, που μπορούν να συνοδεύονται από επίμονη και επαναλαμβανόμενη τάση για κένωση και κολικοειδή κοιλιακό πόνο. Μερικές φορές κάποιοι εμφανίζουν ναυτία ή κάνουν και εμετό.
Οι πιο συχνές διατροφικές ανεπάρκειες που εντοπίζονται είναι πρωτεΐνοθερμιδικές, αλλά και σε ασβέστιο, σίδηρο, ψευδάργυρο, μαγνήσιο, φυλλικό οξύ, βιταμίνες Β6 & Β12 και σε όλες τις λιποδιαλυτές βιταμίνες (κυρίως Α και D). Δυστυχώς, δεν υπάρχουν ειδικές διαιτητικές οδηγίες, γι’ αυτό και οι διατροφικές συστάσεις πρέπει να είναι πάντα εξατομικευμένες.
Να προσέχετε λοιπόν:
- Αν έχετε δυσανεξία στη λακτόζη, πρέπει να περιορίσετε το γάλα και τα παράγωγα του.
- Επί παρουσία στενώσεων, διαρροιών ή μετεωρισμού, πρέπει να ακολουθείται δίαιτα χαμηλού υπολείμματος (δηλαδή αποφυγή φρούτων, λαχανικών, οσπρίων, σπόρων, ξηρών καρπών, δημητριακών ολικής άλεσης)
- Αν υπάρχει διάρροια, τα οινοπνευματώδη ποτά και τα ροφήματα που περιέχουν καφεΐνη, πρέπει να αποφεύγονται καθώς διεγείρουν το έντερο.
- Η διακοπή καπνίσματος είναι επιτακτική, καθώς έχει συσχετιστεί με αυξημένη πιθανότητα για υποτροπές.
- αν λαμβάνετε κορτικοστεροειδή πρέπει να μειώσετε το νάτριο και τα σάκχαρα στη διατροφή σας, να δώσετε έμφαση σε ασβέστιο και βιταμίνη D, καθώς και στην πρόσληψη πρωτεΐνης.
- Τέλος, τα διατροφικά συµπληρώµατα είναι κάποιες φορές απαραίτητα όταν η κάλυψη των αναγκών δεν μπορεί να επιτευχθεί μέσω της διατροφής. Βέβαια, να θυμάστε πως όλα τα συμπληρώματα πρέπει να χορηγούνται μόνο υπό ιατρική/ διαιτολογική συμβουλή.
Ποιες τροφές να προτιμάτε:
– Γάλα αμυγδάλου: αν έχετε παράλληλα δυσανεξία στη λακτόζη. Το γάλα αμυγδάλου είναι μια καλή εναλλακτική στην περίπτωση αυτή, καθώς παράγεται από αλεσμένα αμύγδαλα ενισχυμένα με ασβέστιο.
– Αυγά: Η πρωτεΐνη του αυγού είναι εύπεπτη και απαραίτητη για τη διατήρηση της μυϊκής σας μάζας.
– Βρώμη: παρέχει διαλυτές φυτικές ίνες, οι οποίες απορροφούν νερό και περνούν πιο εύκολα από τη γαστρεντερική οδό.
– Πουρές λαχανικών: Μπορείτε να πολτοποιήσετε λαχανικά όπως η κολοκύθα ή το καρότο και να τα απολαύσετε σε μορφή πουρέ. Μην εστιάζετε μόνο στους υδατάνθρακες, όπως οι πατάτες, καθώς δεν παρέχουν πολλά θρεπτικά συστατικά.
– Σολομός: Το 25% των θερμίδων που λαμβάνετε καθημερινά θα πρέπει να είναι από πρωτεΐνες, οι οποίες βοηθούν στην επούλωση. Θα πρέπει να προτιμάτε τις καθαρές πρωτεΐνες, όπως αυτές που προέρχονται από θαλασσινά και ψάρια.
– Παπάγια: Τα τροπικά φρούτα, όπως η παπάγια, το μάνγκο και η μπανάνα, είναι αρκετά εύπεπτα και πολύ θρεπτικά.
– Πουλερικά: Το κοτόπουλο και η γαλοπούλα είναι καλές πηγές πρωτεϊνών και δεν δυσκολεύουν τη διαδικασία της πέψης.
– Πουρές από όσπρια: Χρειάζεται γενικώς προσοχή στην κατανάλωση οσπρίων, όμως ο πουρές από ρεβίθια ή φακές είναι καλή πηγή πρωτεΐνης και άλλων θρεπτικών συστατικών και δεν επιβαρύνει ιδιαίτερα το στομάχι.
– Ρύζι: Παραδοσιακή επιλογή για όσους αντιμετωπίζουν γενικώς πρόβλημα με το στομάχι τους. Δεν είναι ιδιαίτερα θρεπτικό, δεν καταπονεί όμως το στομάχι.
Ποιες τροφές να αποφεύγετε:
Τα παρακάτω δεν προκαλούν τα συμπτώματα, αλλά επιδεινώνουν τις ενοχλήσεις:
– Αλκοολούχα ποτά (κοκτέιλ, μπύρα, κρασί)
– Μαγιονέζα, μαργαρίνη, έλαια
– Αναψυκτικά
– Καφές, τσάι, σοκολάτα
– Γάλα, τυρί, γιαούρτι (εάν η νόσος του Crohn συνδυάζεται με δυσανεξία στη λακτόζη)
– Τηγανητά
– Ωμά λαχανικά και φρούτα
– Κόκκινο κρέας
– Καυτερά φαγητά
– Προϊόντα ολικής άλεσης
Σε κατάσταση ύφεσης
πρέπει να προσπαθείτε να καταναλώνετε μία ελεύθερη και ισορροπημένη διατροφή, συμπεριλαμβάνοντας όλες τις ομάδες τροφίμων
(δημητριακά, φρούτα, λαχανικά, γαλακτοκομικά, άπαχο κρέας).
Τα λιπαρά και τα τηγανητά τρόφιμα θα πρέπει να αποφεύγονται όσο το δυνατόν περισσότερο. Συνάμα προσπαθήστε να:
- Μην κάνετε γρήγορα πολλές αλλαγές!
Αν θέλετε να βάλετε καινούργιες τροφές στο διατροφολόγιό σας, κάντε το σταδιακά ώστε να δείτε ποια εντείνει τις ενοχλήσεις και ποια όχι.
- Μην αφήνετε τον οργανισμό σας να αφυδατωθεί.
Πίνετε πολύ νερό, αλλά αποφύγετε καφέ, αναψυκτικά, τσάι και κάθε ρόφημα και ποτό με πολλή ζάχαρη.
- Τρώτε μικρά, συχνά γεύματα.
Αν τρώτε πολύ κάθε φορά, δυσκολεύει σημαντικά η διαδικασία της πέψης.
- Αποφύγετε τα λιπαρά,
καθώς είναι δύσπεπτα και επιδεινώνουν τη διάρροια.
- Δώστε βάση στον τρόπο που μαγειρεύετε.
Ορισμένες τροφές δεν προκαλούν επιπλοκές αν μαγειρευτούν σωστά. Μπορείτε, για παράδειγμα, να καταναλώσετε λαχανικά εάν τα βράσετε λίγο και δεν τα φάτε εντελώς ωμά. Επίσης, να κόβετε το κρεμμύδι σε πολύ μικρά κομμάτια.
- Εάν έχετε διάρροια,
μην ξεχνάτε να αναπληρώνετε τους χαμένους ηλεκτρολύτες, όπως το νάτριο και το κάλιο. Νάτριο θα πάρετε από τη ντομάτα και κάλιο από την πατάτα, το αβοκάντο και το πεπόνι.
- Πάρτε πολυβιταμίνη,
ώστε να εξασφαλίσετε ότι παίρνετε επαρκείς ποσότητες όλων των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών σε καθημερινή βάση.
Λήψη Κορτιζόνης στη Νόσο- ανεπιθύμητες παρενέργειες
Η νόσος του Crohn παρουσιάζει σημαντικές δυσκολίες στον καθορισμό μιας συγκεκριμένης θεραπευτικής αγωγής, λόγω του πολύπλοκου των κλινικών της συμπτωμάτων. Η φαρμακευτική αγωγή έχει τρεις άξονες: να επιτυγχάνονται μεγάλες υφέσεις, να αντιμετωπίζονται οι κρίσεις και, τέλος, να αντικαθίστανται οι θρεπτικές απώλειες λόγω της νόσου. Η κορτιζόνη χορηγείται στους ασθενείς που έχουν πιο βαριά μορφή της νόσου, η οποία όμως έχει τα εξής συνεπακόλουθα:
- Παρουσία οιδήματος, δηλαδή κατακράτησης υγρών
– προσπαθήστε να μην προσθέτετε αλάτι κατά το μαγείρεμα ή κατά την κατανάλωση του φαγητού. Προτιμήστε τη χρήση μυρωδικών και μπαχαρικών που δεν επηρεάζουν τα συμπτώματά σας, προκειμένου να βελτιώσετε τη γεύση στο φαγητό σας και να μην επιθυμείτε αλάτι.
– αποφύγετε την κατανάλωση αλμυρών τροφίμων όπως ελιές, παστά, αλλαντικά, τρόφιμα σε κονσέρβα και αλμυρά τυριά.
– δώστε προσοχή σε τρόφιμα που περιέχουν αρκετό «κρυμμένο» αλάτι όπως το ψωμί, οι φρυγανιές, τυποποιημένα κέικ και μπισκότα.
– μελετήστε πάντα τις ετικέτες τυποποιημένων τροφίμων προκειμένου να ελέγξετε την περιεκτικότητά τους σε νάτριο.
- Οστεοπόρωση, λόγω μειωμένης απορρόφησης του ασβεστίου από το έντερο
– καταναλώστε 3 μερίδες γαλακτοκομικών ημερησίως, μόνο σε περίπτωση που τα γαλακτοκομικά είναι ανεκτά από το γαστρεντερικό σύστημα. Ως μερίδα υπολογίζεται το ένα ποτήρι γάλα ή αμυγδαλόγαλα, το 1 κεσεδάκι γιαούρτι ή 30γρ πλήρες τυρί, κατά προτίμηση κίτρινο. Ωστόσο, πέρα από τα γαλακτοκομικά υπάρχουν και άλλες καλές πηγές ασβεστίου, όπως τα ψάρια και οι ξηροί καρποί.
–σε περιόδους έξαρσης της νόσου, τα περισσότερα από τα παραπάνω τρόφιμα είναι απαγορευμένα λόγω της αύξησης των κενώσεων και του κοιλιακού άλγους που προκαλούν. Γι’ αυτό κρίνεται απαραίτητη η λήψη κάποιου σκευάσματος ασβεστίου. Συμβουλευτείτε το γιατρό σας για να σας προτείνει το κατάλληλο σκεύασμα.
– ασκηθείτε! Η άσκηση φαίνεται να παίζει προστατευτικό ρόλο έναντι στην απώλεια της οστικής μάζας. Σε περίπτωση που τα συμπτώματα δε μας επιτρέπουν κάποιο είδος οργανωμένης άσκησης, ακόμη και ένας εικοσάλεπτος περίπατος 3-5 φορές την εβδομάδα μπορεί να αποδειχθεί ιδιαιτέρως ευεργετικός.
- Αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα,
– αποφύγετε τα μεγάλα γεύματα και προτιμήστε τα 3 κυρίως γεύματα (πρωινό, μεσημεριανό, δείπνο) και 2 ενδιάμεσα σνακ (δεκατιανό, απογευματινό).
– περιορίστε τα γλυκά και άλλα απλά σάκχαρα όπως μέλι, μαρμελάδα, σακχαρούχα αναψυκτικά, τα οποία προκαλούν απότομη αύξηση των επιπέδων του σακχάρου.
– φροντίστε κάθε γεύμα σας να είναι ισορροπημένο και να περιέχει τρόφιμα ανεκτά από το γαστρεντερικό, από όσο το δυνατόν περισσότερες ομάδες τροφίμων. Να λαμβάνετε επαρκή ποσότητα πρωτεΐνης, καθώς η κορτιζόνη συνδέεται με μείωση της μυϊκής μάζας και αποφύγετε την κατανάλωση αλκοόλ.
- Η αυξημένη χοληστερόλη
φροντίστε να επιλέγετε άπαχο κρέας και γαλακτοκομικά, όταν είναι ανεκτά, χαμηλά σε λιπαρά. Αποφεύγουμε το τηγάνισμα και τα έτοιμα αρτοσκευάσματα, όπως κρουασάν, μπισκότα και άλλες ζύμες, και προτιμούμε σπιτικά κέικ και κουλουράκια. Επιλέγουμε λιπαρά ψάρια, όπως ο σολομός, η σαρδέλα, το σκουμπρί, που είναι πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα.
Δουκοπούλου Γεωργία
Διαιτολόγος Διατροφολόγος
T. +30 6947 426662
E. [email protected]
W. www.georgiadoukopoulou.gr
